Umowa przewozu

Zgodnie z kodeksem cywilnym umowa przewozu to umowa, przez którą przewoźnik zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Do istotnych elementów umowy przewozy zaliczamy zatem oznaczenie przedmiotu przewozu (czyli kto lub co ma być przewiezione) wskazanie środka transportu (co wydaje się niezwykle istotne w przypadku przewozu rzeczy), określenie trasy przewozu (czyli z miejsca X do miejsca Z) oraz wynagrodzenia przewoźnika. W umowie przewozu drugą jej stroną, w zależności od tego czy będzie to przewóz osób czy rzeczy – jest pasażer, który korzysta z usług przewoźnika – w przypadku przewozu osób, albo nadawca, który zleca przewoźnikowi wykonanie przewozu określonego ładunku pomiędzy dwoma punktami geograficznymi. Polskie uregulowania dotyczące umowy przewozu znajdziemy w Kodeksie cywilnym oraz ustawie Prawo przewozowe. Regulacje dotyczące przewozów międzynarodowych znajdziemy natomiast w Konwencji CMR, czyli Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów.

Zakres zastosowania Konwencji CMR

Konwencję CMR stosuje się do każdej umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron umowy przewozu, pod warunkiem jednak, że miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsca przewidziane dla jej dostawy, znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem gdzie stosuje się Konwencję CMR. Podejmując rozważania dotyczące przewozów międzynarodowych należy w praktyce zwrócić szczególną uwagę na uregulowania dotyczące przedawnienia roszczeń, które wynikają z umowy międzynarodowego przewozu towarów.

Istota przedawnienia

Przedawnienia to instytucja prawa zgodnie z którą, ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zasadą jest, że zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia nie może nastąpić przed upływem terminu przedawnienia. Zasadą jest także, iż roszczenie przedawnione nie przestaje istnieć, staje się jednak w praktyce niemożliwe do wyegzekwowania – po upływie terminu przedawnienia jest to tzw. zobowiązanie naturalne. Podkreślenia wymaga także to, że strony nie mogą skracać ani też wydłużać określonych przepisami terminów przedawnienia ponieważ takie działania są nieważne.

Przedawnienie w przewozach międzynarodowych uregulowane jest w art. 32 Konwencji CMR, gdzie wskazuje się na początek biegu przedawnienia, jego zawieszenia wskutek złożonej przed jego upływem reklamacji, a także konsekwencje wiążące się z upływem terminu przedawnienia.

Terminy przedawnienia

Określony przez Konwencję początek biegu terminu przedawnienia zależy w dużej mierze od tego z jakiego rodzaju naruszeniem umowy mamy do czynienia, tzn. czy jest to jej całkowite niewykonanie czy też wykonanie tej umowy w sposób nienależyty. Dodatkowo CMR ustala różne terminy przedawnienia, których długość zależy od postawy jednej ze stron umowy.

Tak więc Konwencja CMR wskazuje, iż co do zasady roszczenia, które mogą wynikać z jej stosowania przedawniają się z upływem:
1) jednego roku,
2) 3 lat – w przypadku złego zamiaru lub niedbalstwa.
Termin przedawnienia liczony jest:
1) od dnia dostawy – w przypadkach częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienie dostawy;
2) od 30. dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo jeżeli termin nie był umówiony począwszy od 60. dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika – w przypadku całkowitego zaginięcia towaru;
3) od upływu trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu – we wszystkich pozostałych przypadkach.
Dnia wskazanego jako wyjściowy (początkowy) dla biegu przedawnienia, nie wlicza się do terminu przedawnienia, co w praktyce oznacza, że termin ten liczy się od dnia następnego po dniu wystąpienia jednego z wyżej wskazanych zdarzeń (np. dnia dostawy, umówionego terminu dostawy).

Zawieszenie przedawnienia – pisemna reklamacja

Pamiętać należy, że pisemna reklamacja skierowana do przewoźnika zawiesza przedawnienie aż do dnia, w którym przewoźnik na piśmie odrzuci reklamację i zwróci załączone do niej dokumenty. W razie częściowego przyjęcia reklamacji bieg przedawnienia wznawia się tylko dla tej części reklamacji, która pozostaje sporną. W okresie zawieszenia przedawnienie nie biegnie.

Wobec tego dla rozwiania wszelkich wątpliwości czy reklamacja została zgłoszona albo też odrzucona, wszystkie te czynności powinny być dokonywane na piśmie i wysłane na adres drugiej strony za potwierdzeniem odbioru bo jak stanowi jeden z przepisów Konwencji CMR dowód otrzymania reklamacji lub odpowiedzi na nią oraz zwrotu jej załączników ciąży na stronie, która się powołuje na ten fakt.

Zgodnie z Konwencją CMR roszczenie przedawnione nie może być więcej podnoszone, nawet w postaci wzajemnego powództwa lub zarzutu.